سوسن چلچراغ
یکی از گونه‌های تیره سوسن است. ارتفاع آن بین ۵۰ تا ۱۵۰سانتیمتر است. تنها گونه ایرانی جنس سوسن است که از لحاظ زیبایی همردیف اکثر گونه‌های شناخته شده و پرورش یافته این جنس است. نمونه‌هایی از آن که بیشتر از ۱۵ گل دارند، نیز دیده شده است اما معمولاً دارای ۴ تا ۱۰ گل است که قطعات گل پوش آن در حدود ۷ سانتیمتر طول دارند. این گونه از استان گیلان (رودسر)، داماش، نور و تالش گزارش شده و در خارج از ایران نیز تنها در شهرستان لنکران در جمهوری آذربایجان دیده شده‌است. در این منطقه از استان گیلان که هم اکنون محافظت می‌گردد در حدود ۲۰۰۰ نمونه از آن در یک ناحیه کوچک از جنگل‌های مخروبه راش اطراف ده و در ارتفاع ۱۷۰۰ تا ۱۹۰۰ متری دیده شده‌است. زمان گلدهی در خرداد ماه است سوسن چلچراغ برای مدت کوتاهی در حدود دو ماه (خرداد و تیر) گل دارد. این گیاه از میانه‌های خرداد گل می‌دهد و گل‌های آن تا نیمه تیرماه پایدار می‌ماندبرخی بر این باورند زیبایی و همانندی این گل به چلچراغ دلیل چنین نام‌گذاری است در حالی که مردم محلی می‌گویند سوسن چلچراغ در شب نورافشانی می‌کند و به همین دلیل چلچراغ نامیده شده است. در واقع پرچم سوسن چلچراغ دارای مواد فلئورسانس است که قابلیت بازتابش نور را داردتنها شمار اندکی از این گیاه باقی مانده و تحت تدابیر ویژه توسط محیط زیست نگهداری می‌شود. امروزه به دلیل زینتی بودن و برداشت بی‌رویه نسل این گل در حال انقراض است و تاکنون تلاش همه‌کسانی که خواسته‌اند آن را در مکان‌های دیگر پرورش دهند، بی‌هوده مانده است؛ با این همه کارشناسان مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران در ماه‌های گذشته موفق شدند دانش فنی روش‌های تکثیر این گیاه زیستی ارزشمند را به دست آورنداین گیاه که نادرترین گونه سوسن به شمار می‌رود در نواحی بسیار محدودی از استان‌های اردبیل، مازندران و گیلان می‌روید و علاوه بر آن تنها در منطقه لنکران جمهوری آذربایجان دیده شده است رویشگاه سوسن چلچراغ در روستای داماش به مساحت چهار هکتار تحت حفاظت قرار گرفته است.سوسن چلچراغ نخستین بار در سال ۱۳۵۴ در کتاب فلور شرق معرفی و به افتخار گیاه‌شناس آلمانی کارل فردریش فون لدبور به نام «لیلیوم لدربوری» نام‌گذاری شد و پس از معرفی این گل به دولت ایران در همان زمان از سوی شورای عالی محیط‌زیست در گروه آثار زیست‌محیطی ملی کشور به ثبت رسیدگل ملی سوسن چلچراغ، تنها گلی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است